BÀI 9 – PHẦN 1 – THÌ HIỆN TẠI CHUNG

Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu sang một thì mới và cũng được dùng rất nhiều trong tiếng Thổ, đó là thì hiện tại chung (Geniş zaman). Mình không muốn dịch ra thành thì hiện tại đơn như trong tiếng Anh, bởi vì thì hiện tại này cách dùng khá khác với thì hiện tại đơn của tiếng Anh.

Bài này khá dài do có nhiều quy tắc thêm hậu tố, nếu nói ngắn gọn hoặc nói qua loa sẽ thành rất khó hiểu, do vậy chúng ta chịu khó học dài và kỹ một chút nhé.

Câu khẳng định

Công thức

1. Với các động từ kết thúc bằng nguyên âm
Gốc động từ (bỏ mak/mek) + r + đuôi chỉ ngôi

Aramak -> Arar

Gọi

• Ben ararım
• Sen ararsın
• O arar
• Biz ararız
• Siz ararsınız
• Onlar ararlar

2.Với các động từ có từ 2 âm tiết trở lên trong gốc động từ:
Gốc động từ (bỏ mak/mek) + ir/ır/ur/ür + đuôi chỉ ngôi

Anlaşmak -> Anlaşır

Thỏa thuận

• Ben anlaşırım
• Sen anlaşırsın
• O anlaşır
• Biz anlaşırız
• Siz anlaşırsınız
• Onlar anlaşırlar

Nếu các bạn thắc mắc “âm tiết là gì?“, chúng ta giải thích như sau nhé: từ “anlaşmak” có gốc động từ là “anlaş-“, có 2 âm tiết: an– và laş–

Vậy khi nào thêm ir/ır/ur/ür?

• Gốc động từ có nguyên âm cuối cùng là a, ı  –> thêm ır

Yapılmak -> yapılır

Được làm

Kurtarmak -> kurtarır

Cứu

• Gốc động từ có nguyên âm cuối cùng là e, i–> thêm ir

Sinirlenmek -> sinirlenir

Tức giận

Bitirmek -> Bitirir

Kết thúc

• Gốc động từ có nguyên âm cuối cùng là o, u –> thêm ur

Konuşmak -> konuşur

Nói chuyện

• Gốc động từ có nguyên âm cuối cùng là ö, ü –> thêm ür

Götürmek -> Götürür

Mang đi

3.Với các động từ có 1 âm tiết trong gốc động từ
Gốc động từ (bỏ mak/mek) + ar/er + đuôi chỉ ngôi

Atmak -> atar

Vứt bỏ

• Ben atarım
• Sen atarsın
• O atar
• Biz atarız
• Siz atarsınız
• Onlar atarlar

Vậy khi nào thêm ar/er?

• Gốc động từ có nguyên âm cuối cùng là a, ı,o,u  –> thêm ar

Yatmak -> yatar

Nằm

Koymak -> koyar

Đặt, để

Kızmak -> kızar

Tức giận

Uçmak -> uçar

Bay

• Gốc động từ có nguyên âm cuối cùng là e, i, ö , ü –> thêm er

Giymek -> giyer

Mặc (quần áo)

Kesmek -> keser

Cắt

Dönmek -> döner

Quay lại

Yüzmek -> yüzer

Bơi

Tuy nhiên, chúng ta có các trường hợp đặc biệt sau, dù chỉ có 1 âm tiết nhưng không tuân theo quy luật bên trên mà lại tuân theo quy luật của các từ có 2 âm tiết:

Almak -> alır

Mua, lấy

Bilmek -> bilir

Biết

Bulmak -> bulur

Tìm thấy

Durmak -> durur

Đứng

Gelmek -> gelir

Tới

Olmak -> olur

Trở thành

Görmek -> görür

Nhìn thấy

Kalmak -> Kalır

Ở lại

Vurmak -> vurur

Đánh

Ölmek -> ölür

Chết

Varmak -> varır

Tới

Vermek -> verir

Đưa

Sanmak -> sanır

Nghĩ, tưởng

Để nhớ cách thêm hậu tố của các động từ này, chúng ta không còn cách nào khác ngoài thực hành thật nhiều thôi.

Câu phủ định

Công thức

Công thức của câu phủ định thì hiện tại chung dễ nhớ hơn câu khẳng định rất nhiều:

1.Với ngôi ben:

Gốc động từ phủ định (bỏ mak/mek) + m

Cùng phân tích từ sau:

Okumak

Đọc

Động từ phủ định: okumamak

Gốc động từ phủ định bỏ mak: Okuma

Thêm m: Okumam

Dinlenmek

Nghỉ ngơi

Động từ phủ định: dinlenmemek

Gốc động từ phủ định bỏ mek: Dinlenme

Thêm m: Dinlenmem

2.Với ngôi biz

Gốc động từ phủ định (bỏ mak/mek) + yiz/yız

Trở lại với hai ví du trên, chúng ta có:

Okumak -> Okumayız

Dinlenmek -> Dinlenmeyiz

3.Với ngôi sen:

Gốc động từ phủ định (bỏ mak/mek) + z + sin/sın

Okumak -> Okumazsın

Dinlenmek -> Dinlenmezsin

4.Với ngôi siz:

Gốc động từ phủ định (bỏ mak/mek) + z + siniz/sınız

Okumak -> Okumazsınız

Dinlenmek -> Dinlenmezsiniz

5.Với ngôi o:

Gốc động từ phủ định (bỏ mak/mek) + z

Okumak -> Okumaz

Dinlenmek -> Dinlenmez

6.Với ngôi onlar:

Gốc động từ phủ định (bỏ mak/mek) + z + lar/ler

Okumak -> Okumazlar

Dinlenmek -> Dinlenmezler

Câu hỏi

Công thức như câu khẳng định, tuy nhiên trước khi thêm đuôi chỉ ngôi, chúng ta sẽ thêm mi/mı/mu/mü

• Okumak
• Ben okur muyum?
• Sen okur musun?
• O okur mu?
• Biz okur muyuz?
• Siz okur musunuz?
• Onlar okur mular?

Cách dùng

Thì hiện tại chung này có các cách dùng như sau

• Chỉ một hành động, sự việc xảy ra thường xuyên

Bu sınıfları hademeler temizler

Những người tạp vụ thường lau dọn các lớp học này

• Chỉ một hành động, sự việc hiển nhiên

Güneş doğudan doğar

Mặt trời mọc đằng đông

• Chỉ một hành động, sự việc sẽ xảy ra trong tương lai gần

Artık her sabah 25 dakika egzersiz yaparım

Từ giờ trở đi tôi sẽ tập thể thao 25 phút mỗi sáng

• Chỉ một hành động, sự việc mà người nói suy đoán

+Öğretmen duymasın, yoksa cok kızar
– Sanmam, kızmaz

+Đừng để thầy nghe được, không thì chắc thầy giận lắm đó
-Tao không nghĩ thầy giận đâu

• Dùng trong câu cầu khiến

Adınızı söyler misiniz?

Bạn có thể nói tên của bạn được không?

Bài tập

Điền hậu tố thì hiện tại chung vào chỗ trống