Hôm nay chúng ta tìm hiểu thêm 1 loại trạng ngữ nữa được tạo ra bởi động từ nhé.
Đọc đoạn hội thoại sau
Selin: Cem, neyin var? Bugün yüzün bembeyaz.
Cem: Kendimi hiç iyi hissetmiyorum. Çok üşüyorum
Selin: Dur bir bakayım. Cem, çok ateşin var. Çok kötü de öksürüyorusun.
Cem: Biraz da başım dönüyor.
Selin: Sen herhalde grip olacaksın. Bence izin alıp eve git.
Cem: Haklısın. En iyisi eve gidip dinlenmek. Midem zaten bulanıyor, taksiye binmeyeyim, eve yürüye yürüye geleceğim.
Selin: O zaman hemen doktora telefon edip senin için randevu alacağım.
Cem: Tamam, ama sen de benimle gel.
Selin: Cem, mày bị sao vậy? Hôm nay trông mặt mày trắng bệch
Cem: Tao thấy không khỏe. Tao đang hơi lạnh.
Selin: Để tao xem xem nào. Cem, mày sốt cao lắm. Mày ho cũng nhiều nữa.
Cem: Tao còn hơi chóng mặt nữa.
Selin: Chắc mày cảm cúm rồi. Tao nghĩ mày nên xin nghỉ rồi đi về đi.
Cem: Ừ mày có lý. Tốt nhất tao về nhà nghỉ ngơi vậy. Mà tao cũng đang hơi nôn nao nữa, thôi không đi taxi đâu, tao đi bộ về nhà vậy.
Selin: Vậy thì để tao gọi ngay cho bác sĩ đặt lịch hẹn cho mày.
Cem: Uh cũng được, nhưng mày đi cùng tao nhé.
1. Từ mới
Ateş + sở hữu cách + var
Bị sốt
- ateşin var: Mày bị sốt
- ateşim var: Tao bị sốt
Baş + sở hữu cách + dönmek
Chóng mặt
- başım dönüyor: Tao chóng mặt
- başın dönüyor: Mày chóng mặt
Öksürmek
Ho
Mide + sở hữu cách + bulanmak
Nôn nao, muốn ói
- midem bulanıyor: Tao nôn nao
- miden bulanıyor: Mày nôn nao
Grip olmak
Bị cúm
Üşümek
Cảm thấy lạnh
İzin almak
Xin nghỉ
2. Ngữ pháp
Trong đoạn hội thoại trên, chúng ta để ý thấy Cem có nói rằng
Eve yürüye yürüye geleceğim
Vậy yürüye yürüye ở đây có nghĩa là gì?
Đây chính là 1 loại trạng ngữ khác được hình thành từ động từ.
2.1. Cách thêm:
Gốc động từ + e/a
+ Dựa vào nguyên âm cuối cùng của gốc động từ để biết được sẽ thêm e hay a
+ Nếu động từ kết thúc bằng nguyên âm, thêm y trước khi thêm e/a
- Yürümek -> yürüye yürüye
- Sormak -> Sora sora
Bu adresi ancak sora sora bulabildik
Cái địa chỉ này chắc chúng ta chỉ có vừa tìm vừa hỏi thôi. (để tìm được thì chỉ còn cách hỏi liên tục)
2.2. Lưu ý
+ Lưu ý 1: loại động từ trạng ngữ này được cấu thành bởi 2 tiếng, thường là 1 động từ lặp lại 2 lần.
Bu adresi ancak sora bulabildik Cái này là sai
+ Lưu ý 2:
Yemek -> yiye yiye
Etmek -> ede ede
2.3. Cách dùng
- Chỉ hai hành động diễn ra đồng thời (như bài trước)
Yol boyunca konuşa konuşa yürüdük
Chúng tôi vừa đi vừa nói chuyện suốt quãng đường
Kadın kazayı ağlaya ağlaya anlattı
Bà ta vừa khóc vừa kể lại vụ tai nạn
- Chỉ nguyên nhân – hệ quả (động từ trạng ngữ là hành động nguyên nhân, động từ chính là kết quả)
Bu konuda ısrar ede ede hepimizi bıktırdın
Mày làm bọn tao phát chán vì cứ năn nỉ đi năn nỉ lại vấn đề này.
Trong ví dụ trên, động từ chính là bıktırmak làm chán. Động từ này là kết quả.
Trạng ngữ ısrar ede ede được biến ra từ động từ ısrar etmek năn nỉ, thuyết phục. Động từ này chỉ hành động nguyên nhân. (Vì mày cứ năn nỉ suốt nên làm bọn tao chán)
Öğretmen her gün ödev vere vere bizleri perişan etti.
Cô giáo làm bọn mình phát khổ phát sở vì cứ giao bài tập về nhà suốt ngày
- Đặc biệt, không chỉ cấu thành từ 1 động từ lặp lại 2 lần, động từ trạng ngữ còn có thể được cấu thành từ 2 động từ có ý nghĩa liên quan tới nhau:
Çoçuklar düşe kalka büyür
Bọn trẻ con cứ phải ngã thì mới lớn được (Lũ trẻ sẽ lớn được khi chúng tập ngã và đứng dậy)
Động từ düşmek ngã và kalkmak đứng dậy là hai động từ có ý nghĩa liên quan tới nhau nên có thể kết hợp tạo thành động từ trạng ngữ như trong câu trên.
Merdivenleri ine çıka yoruldum
Tôi mệt mỏi vì phải đi lên đi xuống cầu thang nhiều lần
Động từ inmek xuống và çıkmak lên đều liên quan tới nhau và liên quan tới merdiven cầu thang nên có thể dùng kết hợp với nhau như ví dụ trên
- Phải dùng chung chủ ngữ cho động từ trạng ngữ và động từ chính (như bài trước)
3. Mở rộng
Đoạn hội thoại mở đầu bài có từ “bembeyaz” trắng bệch, tại sao không phải là beyaz trắng mà lại là bembeyaz?
Trong tiếng Thổ, để nhấn mạnh 1 tính từ, họ thường thêm vào trước tính từ đó 1 từ phát âm gần giống với âm tiết đầu tiên của từ.
Trong từ Bembeyaz, bem gần với âm tiết be trong từ beyaz, do vậy bembeyaz có nghĩa trắng bệch, nhấn mạnh về cấp độ trắng (rất trắng, trắng hơn nhiều so với màu trắng).
Một số ví dụ khác:
- Mavi: Masmavi rất xanh
- Kırmızı: Kıpkırmızı rất đỏ
- Mor: Mosmor rất tím
- Sarı: Sapsarı rất vàng
- Turunce: Tupturuncu rất cam
- Pembe: Pespembe rất hồng
- Kahverengi: Kaskahverengi rất nâu
- Siyah: Simsiyah rất đen
- Beyaz: Bembeyaz rất trắng
- Yeşil: Yemyeşil rất xanh
- Gri: Gıpgri rất xám
- Kücük: Küpkücük rất nhỏ
- Büyük: Büsbüyük rất to
- Güzel: Güpgüzel rất đẹp
- Çirkin: çipçirkin rất xấu
- Kısa; Kıpkısa rất ngắn
- Uzun: Upuzun rất dài
- Eski: Epeski rất cũ
- Yeni: Yepyeni/Yesyeni rất mới
Các bạn sẽ thấy các từ này không tuân theo một quy luật nào cả. Việc duy nhất chúng ta có thể làm để nhớ là dùng chúng thật nhiều thôi. 😀
4. Bài tập
Cho các từ sau đây
Bata çıka, düşe kalka, bile bile, ağlaya sızlaya, güler oynaya, seve seve, istemeye istemeye,hıçkıra hıçkıra, dura kalka
Chọn từ bên trên điền vào chỗ trống thích hợp
- Çocuklar karda ……………. yürüyorlar.
- Genç kız……………….arkadaşlarıyla buluşmaya gitti.
- Bebekler…….yürümeyi öğrenirler
- Kadın gözyaşları içinde ……….hayatını anlattı
- Ahmet’in sinemaya gitme teklifini………….kabul ettim. Çünkü macera filmlerinden hiç hoşlanmam.
- Sen benim en iyi arkadaşımsın. Sana………..yardım ederim.
- Çok yorgunum, görüyorsun. Bunu……….benden işleri bitirmemi istiyorsun.
- Kar nedeniyle iki saatlik yolu…………beş saatte gidebildik
- Filmin son sahnesi çok acıklıydı. Kendimi tutamayıp…………ağladım.
TIẾNG THỔ DỄ ẸC 
Merhaba abla!
Ở bài này em có 2 câu hỏi nhỏ:
– Đối với cách dùng cho “hai động từ có ý nghĩa liên quan tới nhau nên có thể kết hợp tạo thành động từ trạng ngữ” thì em có thể vận dụng bằng cách dùng cặp động từ trái nghĩa với nhau được không? Ví dụ như: “Đừng hỏi! Tao mệt mỏi chuyện thắng thua cờ bạc lắm rồi.” thành “Sorma! Kumar oynamayı kazana kaybete yoruldum.”
– Đối với những tính từ khác ngoài màu sắc ra, nếu em muốn tìm thêm những từ mang ý “rất” thì em có thể tìm trên Google bằng tiếng Thổ như thế nào chị?
P.S: Câu ví dụ “Cô giáo làm bọn mình phát khổ phát sở vì cứ giao bài tập về nhà suốt ngày.” làm em cười lăn cười bò ở cụm từ “phát khổ phát sở” hahahaha. Em không biết đó là do tiếng Thổ mang sắc thái drama thật sự hay do văn phong dịch của chị, hahaha. Ama çok beğendim yaaa =))))
LikeLike
Merhaba em,
Câu của em sửa như sau sẽ đúng nha “Kumar oynamaktan kazana kaybede yoruldum”. Lý do vì:
1. “-DEN yorulmak” có nghĩa là “mệt mỏi với cái gì” chứ không phải dùng hậu tố đối cách “-(y)I”.
2. “Kaybetmek” có “t” là phụ âm đứng cuối trong gốc động từ nên phải đổi thành “d”.
Về những tính từ chỉ ý nghĩa “rất”, nó thực ra là dạng “tính từ láy”, hay trong tiếng Thổ người ta gọi là “pekiştirmeli sıfat” (em có thể tra trên mạng cụm này để đọc thêm 1 số tài liệu về nó). Đây là kiến thức của học sinh lớp 6 bên Thổ LOL.
Có rất nhiều dạng từ láy. Bên trên c mới chỉ liệt kê dạng đầu tiên, đó là thêm “ön ek” (hậu tố đứng trước). Ngoài ra nó còn có loại từ láy tạo từ việc lặp 2 từ giống nhau (uzun uzun), hoặc ghép 2 từ phát âm gần gần như nhau (doğru düzgün), và cả loại giữa hai từ giống nhau thì thêm MI (kolay mı kolay),…
Tin buồn là không có một trang nào liệt kê toàn bộ các từ láy ra cho mình học em ạ T_T. Như chị đã nói bên trên, chúng ta chỉ có thể là thực hành thật nhiều rồi sẽ biết và thuộc thôi.
LikeLiked by 1 person
Selam chị!
Em cảm ơn chị vì đã giải thích và cung cấp thêm kiến thức cho em. Em đã đọc comment của chị và liked mấy ngày trước rồi, nhưng hôm nay em vào lại để reply vì em còn một chỗ hơi lấn cấn LOL.
Nếu là “mệt mỏi với cái gì” thì ví dụ ở trên “Tôi mệt mỏi vì phải đi lên đi xuống cầu thang nhiều lần” có thể đổi hậu tố -i của “merdivenleri” thành -den được không chị? Như vậy nó sẽ là “Merdivenlerden ine çıka yoruldum.”
Cảm ơn chị đã luôn kiên nhẫn với các câu hỏi của em, kkkk ❤
LikeLike
Cách dịch nào cũng đúng em ạ, “Merdivenlerden ine çıka yoruldum” hay “Merdivenleri ine çıka yoruldum” đều không sai, đều có chung ý nghĩa, đó là “Tôi mệt”, và lý do khiến tôi mệt là “Merdivenleri/den ine çıka” (cứ lên lên xuống xuống cầu thang suốt”).
Còn câu ví dụ của em “Kumar oynamaktan kazana kaybede yoruldum” lại có nghĩa là “tôi mệt mỏi với chuyện chơi cờ bạc rồi (vì cứ thua thua thắng thắng suốt)”.
Có 1 sự khác nhau rất nhỏ giữa câu ví dụ của chị đưa trong bài và câu em đang muốn đặt. Em biết là gì không 😀 Chị giải thích như sau nhé.
Trước hết, chắc em đang thắc mắc “Tại sao “kumar oynamayı yoruldum” lại không đúng trong khi “merdivenleri..” lại đúng”, đúng không? Nếu đúng vậy, c nghĩ em đang hoang mang về các hậu tố của 2 câu này vì mình chưa nắm vững bản chất của hậu tố đối cách trong tiếng Thổ.
Trong câu “Merdivenleri ine çıka yoruldum”, hậu tố trong từ “merdivenleri” chính là bổ trợ cho động từ “inmek, çıkmak” chứ không phải cho động từ “yorulmak”. Kể cả hậu tố -DEN của “merdivenlerden” trong câu “merdivenlerden ine çıka yoruldum” cũng là để bổ trợ cho động từ “inmek, çıkmak”.
Động từ “yorulmak” trong cả 2 câu có chứa “merdivenler” này đều đứng 1 mình. Khi đứng 1 mình thì nó chỉ trạng thái cơ thể mệt mỏi của người nói. Lý do mệt là VÌ CỨ lên lên xuống xuống cầu thang, chứ KHÔNG PHẢI họ mệt mỏi VỚI VIỆC lên xuống cầu thang (nếu mệt mỏi VỚI VIỆC làm gì đó, thì chắc chắn phải có hậu tố -DEN trước yorulmak). Em chú ý sự khác nhau rất nhỏ ở đây nhé, cả trong tiếng Việt e cũng sẽ thấy nó khác 1 chút xíu đó.
C lấy 1 ví dụ khác cho em hiểu sự khác nhau bé xíu nhé: “Em mệt mỏi với chuyện cứ cãi nhau với anh lắm rồi!” vs “Em mệt vì cãi nhau với anh” (Em thấy sự khác biệt rất nhỏ không? 1 cái là: “em cảm thấy rất mệt mỏi rồi, em không muốn tiếp tục cãi nhau với anh nữa!”, Còn 1 cái là “ôi cãi nhau từ nãy tới giờ mệt hết cả người” (và em nói em mệt thôi chứ em vẫn cãi tiếp được!!!! LOL).
Đó chính là sự khác nhau rất nhỏ giữa ví dụ chị đưa trong bài và câu ví dụ mà em muốn tạo thành câu đó!
Trở lại ví dụ của em, hậu tố -DEN bắt buộc phải dùng cho “oynamak” vì hậu tố này sẽ bổ trợ cho động từ “yorulmak”, chứ không phải bổ trợ cho động từ “kazanmak/kaybetmek”. Động từ “kazanmak” ám chỉ ý nghĩa “chơi thắng” khi đứng một mình rồi, nó không cần bất từ động từ nào trước nó để bổ trợ ý nghĩa nữa (VD: onamayı kazanmak – là sai). Có nghĩa là, trong ý câu của em, em muốn nói là “tôi mệt mỏi với cờ bạc lắm rồi, tôi không muốn chơi nữa”, chứ không phải “tôi mệt vì nãy giờ chơi cờ suốt”.
Vậy đó kkk, hy vọng em hiểu c lảm nhảm gì nãy giờ nha!!! Kolay gelsin 😉
P/S: Nếu đúng như nghĩa tiếng Việt em muốn dịch ra “Tao mệt mỏi chuyện thắng thua cờ bạc lắm rồi”, thì phải dịch thành “Kumarda kazanıp kaybetmekten yoruldum” mới đúng.
LikeLiked by 1 person
Tamam abla! Bây giờ tới tiết mục em lảm nhảm sau khi đã ngộ ra LOL.
1. Câu ví dụ của chị “Tôi mệt mỏi vì phải đi lên đi xuống cầu thang nhiều lần.” (mệt về thể xác) có 2 cách dịch:
– Merdivenleri ine çıka yoruldum.
Hậu tố -i xuất hiện trong từ “Merdivenleri” thuộc trường hợp ở giữa động từ “yoruldum” và “merdivenler” có 2 từ “ine” và “çıka” –> bổ nghĩa cho 2 từ đi lên và đi xuống đó.
– Merdivenlerden ine çıka yoruldum.
Hậu tố -den xuất hiện trong từ “Merdivenlerden” thì đơn giản là cũng bổ nghĩa cho 2 từ đi lên và đi xuống đó theo lý thuyết trong bài “Các loại hậu tố”.
*MỞ RỘNG: Vậy nếu muốn nóI là “Tôi mệt mỏi với việc đi lên đi xuống cầu thang nhiều lần.” (mệt về tâm thần) thì dịch là: “Merdivenleri inip çıkmaktan yoruldum.” đúng không chị?
2. Câu ví dụ của em “Tao mệt mỏi chuyện thắng thua cờ bạc lắm rồi.” nếu dịch như câu chị đề xuất là “Kumarda kazanıp kaybetmekten yoruldum.” thì quả thật hợp lý hơn theo nghĩa tiếng Việt mà em đề cập.
– “Kumarda”: hậu tố -da ở đây là “Locative case” nên cứ hiểu nôm na là đang nói tới vấn đề gì đó Ở TRONG CỜ BẠC. Thêm nữa là từ “thắng” và “thua” không cần bổ ngữ gì thêm nên không được thêm hậu tố -ı cho từ “kumar”.
– “kazanıp”: -ıp kết nối 2 vị ngữ, đề cập 2 hành động “thắng” và “thua” diễn ra liên tiếp gần nhau, thắng rồi thua, thua rồi thắng.
– “kaybetmekten yoruldum”: ở trên chị đã giải thích kỹ rồi nên em đã hiểu, mệt với chuyện thắng thua…
*ĐÍNH CHÍNH: Chính vì em diễn đạt ý trong tiếng Việt chưa trùng khớp với cái ví dụ trong tiếng Thổ em muốn lấy để vận dụng lý thuyết ở bài này nên em đã tự đưa em vô thế khó =)))). Khổ ghê, kkkk! Thật sự lúc ban đầu em muốn lấy ví dụ tương tự như cái ví dụ cầu thang của chị là: “Kumarda kazana kaybede yoruldum.” để hỏi chị xem là có thể dùng cặp trạng ngữ động từ trái nghĩa cho điểm ngữ pháp này được không. Thế mà em lại sai ngay chỗ phần hậu tố của từ “kumar” nên lòng vòng mãi mới đến được La Mã, kkkk.
Neyse, çok teşekkür ederim ablacım ❤
LikeLike
Kkk bravo em, lần này thì chuẩn 10000% rồi!!!
LikeLiked by 1 person