BÀI II – PHẦN 1 – HIỆN TẠI TIẾP DIỄN

Đọc đoạn văn sau

Ben pilotum. Bu iş çok zevkli. Hiç sıkılmıyorum. Her hafta farklı ülkelere gidiyorum. Yeni insanlarla tanışıyorum. Farklı diller öğreniyorum.

(Tôi là phi công. Nghề này rất vui. Tôi không cảm thấy chán một chút nào. Hàng tuần tôi đều đi tới những đất nước khác nhau. Tôi làm quen với nhiều người khác nhau. Tôi học nhiều ngôn ngữ khác nhau)

I. Từ vựng

Danh từ

• Pilot: Phi công
• Hafta: Tuần
• Ay: Tháng
• Gün: ngày
• Ülke: Đất nước
• şehir: Thành phố
• İnsan: con người
• Dil: ngôn ngữ

Tính từ

• Zevkli: vui
• Farklı : khác
• Yeni: mới

Động từ

• Sıkılmak: chán
• Gitmek: Đi
• Tanışmak: Làm quen
• Öğrenmek: Học

II. Ngữ pháp

Hôm nay chúng mình sẽ cùng tìm hiểu về 1 thì khá hay dùng trong tiếng Thổ: thì hiện tại tiếp diễn. Thì này được sử dụng cho các trường hợp sau:

• Tại thời điểm nói (Dùng phổ biến nhất)
  Şu an ders çalışıyorum. Hiện tại tôi đang học bài
• Một tình huống xảy ra liên tục
  Bilmiyorum. Tôi không biết _{(và tới giờ tôi vẫn không biết)}
• Thói quen
  Her hafta sonu maç seyrediyorum. Các cuối tuần tôi đều xem bóng đá
• Một tương lai gần được lên kế hoạch sẵn
  Yarın geliyorum. Ngày mai tôi sẽ tới.
• Nhận định một vấn đề chung nào đó.
  Bu ülkede hiçbir şey değişmiyor.  Ở đất nước này chẳng có cái gì thay đổi hết.
• Một hành động bắt đầu từ quá khứ và diễn ra liên tục cho tới tận hiện tại _{(thường ít dùng hơn và hay dùng trong những ngữ cảnh đặc biệt, chúng ta sẽ học cái này về sau nên bây giờ các bạn không cần để tâm quá vào nó)}
  Üç yıldır Antalya’da yaşıyorum. Ba năm nay tôi sống ở Antalya.

Mình sẽ lấy ví dụ 1 số cách chia thì hiện tại tiếp diễn của tiếng Anh và tiếng Việt nhé:

• Tiếng Anh: động từ tobe + động từ chính thêm đuôi -ing (I’m going to school)
• Tiếng Việt: đang + động từ chính. (Tôi đang đi tới trường)

Với tiếng Thổ, chúng ta không làm như tiếng Anh hay tiếng việt, mà chúng ta thay đổi trực tiếp đuôi của động từ chính để thể hiện thì hiện tại tiếp diễn.

Do vậy, bạn cần xác định động từ là gì.

Thể gốc của động từ luôn luôn có đuôi mak/mek. Khi bạn thấy các đuôi này, bạn có thể hiểu từ đó chính là động từ

Ví dụ:

• Gitmek (đi)
• Okumak (đọc)

Nhưng để tạo thành câu, chúng ta không thể nói “Ben gitmek” được.

Như các bài trước, chúng ta luôn phải thay đổi danh từ/tính từ tùy theo ngôi đại từ xưng hô. Với động từ cũng vậy, chúng ta cũng phải thay đổi nó theo ngôi đại từ xưng hô.

Vậy cách biến đổi động từ như thế nào? Lại là người quen cũ, quy luật nguyên âm 🙂

2.1. Câu khẳng định

Về công thức, chúng ta có công thức theo 4 bước sau

• B1: Xác định gốc động từ (bỏ mak/mek). Ví dụ Yapmak (làm)-> gốc động từ là “yap”
• B2: Tìm nguyên âm trợ giúp (theo quy luật nguyên âm cuối của gốc động từ)
• B3: Thêm yor
• B4: Thêm đuôi theo ngôi _{(Ben -> um, sen -> sun, o -> không thêm, biz -> uz, siz -> sunuz, onlar -> lar )}

Nghe thật chẳng muốn hiểu đúng không?

Vậy để mình phân tích thử 1 từ nhé, từ này chắc ai cũng được nghe rồi này 🙂

Sevmek

Yêu

• Ben seviyorum
• Sen seviyorsun
• O seviyor
• Biz seviyoruz
• Siz seviyorsunuz
• Onlar seviyorlar

Vậy trong thì hiện tại tiếp diễn này, cái duy nhất thay đổi và cần tìm ra quy luật, đó là nguyên âm trợ giúp, đúng không nhỉ?

• Với các động từ có nguyên âm cuối cùng là e, i => nguyên âm trợ giúp là “i”

Çekmek -> Çekiyor

Kéo lại

• Với các động từ có nguyên âm cuối cùng là a, ı, => nguyên âm trợ giúp là “ı”

Yatmak -> Yatıyor

Nằm

• Với các động từ có nguyên âm cuối cùng là o,u -> nguyên âm trợ giúp là “u”

Olmak -> oluyor

(olmak ở đây cũng có thể hiểu là 1 loại động từ tobe, chúng ta sẽ tìm hiểu cuối bài)

• Với các động từ có nguyên âm cuối cùng là ö, ü -> nguyên âm trợ giúp là “ü”

Öpmek -> öpüyor.

Hôn

Giờ các bạn đã có thể chia động từ cho từng ngôi được rồi đúng không?

Một ví dụ đầy đủ nữa nhé

Çalışmak -> Çalışıyor

Làm việc

• Ben çalışıyorum
• Sen çalışıyorsun
• O çalışıyor
• Biz çalışıyoruz
• Siz çalışıyorsunuz
• Onlar çalışıyorlar.

Các trường hợp đặc biệt

1.Động từ nào có gốc kết thúc bằng nguyên âm thì sẽ bỏ nguyên âm cuối đó đi và thêm nguyên âm trợ giúp vào theo quy tắc nguyên âm trước nó.

Başlamak

bắt đầu

Gốc là başla-, kết thúc bằng a, do vậy ta sẽ bỏ nguyên âm a này đi => başl–

Sau đó, ta thêm nguyên âm trợ giúp theo nguyên âm trước nó başl– (cũng là a). Vì là “a” nên nguyên âm trợ giúp là ı => başlı

Thêm yor + đuôi:

• Ben başlıyorum
• Sen başlıyorsun
• O başlıyor
• Biz başlıyoruz
• Siz başlıyorsunuz
• Onlar başlıyorlar

Oynamak

chơi

Gốc: oyna -> bỏ a -> còn oyn.

Nguyên âm cuối của “oyn” là “o” -> nguyên âm trợ giúp cần thêm là “u” -> oynu

Thêm “yor” + đuôi

• Ben oynuyorum
• Sen oynuyorsun
• O oynuyor
• Biz oynuyoruz
• Siz oynuyorsunuz
• Onlar oynuyorlar

2. Một số động từ có gốc kết thúc bằng phụ âm t thì phụ âm t sẽ chuyển thành d trước khi thêm nguyên âm trợ giúp.

Etmek

Làm

Etmek – gốc là et-, kết thúc bằng phụ âm t => ta sẽ thay t thành d => ed

Tiếp theo, ta thêm nguyên âm trợ giúp. Do nguyên âm cuối cùng trong “et” là “e”, nên ta sẽ có nguyên âm trợ giúp theo quy luật bên trên là “i” => edi

Thêm yor => ediyor

Thêm đuôi:

• Ben ediyorum
• Sen ediyorsun
• O ediyor
• Biz ediyoruz
• Siz ediyorsunuz
• Onlar ediyorlar

3. Từ đặc biệt : yemek (ăn)

Riêng từ này chúng ta sẽ biến đổi như sau

• Ben yiyorum
• Sen yiyorsun
• O yiyor
• Biz yiyoruz
• Siz yiyorsunuz
• Onlar yiyorlar.

2.2. Câu phủ định

Thể phủ định thì dễ hơn 1 chút! Để 1 động từ từ khẳng định thành phủ định, trong tiếng Việt chúng ta thêm chữ “không” (Tôi làm -> Tôi không làm).

Còn trong tiếng Thổ, chúng ta cũng thêm ma/me vào trong từ. Cách thêm cũng dựa vào quy luật nguyên âm trước nó.

Yapmak (Làm) -> Yapmamak (không làm)

Vì Yap có nguyên âm cuối cùng là “a” => thêm “ma” để thành yapmamak.

İzlemek (xem) -> İzlememek (không xem)

Vì izle có nguyên âm cuối cùng là “e” => thêm “me” để thành izlememek

• Gốc động từ có nguyên âm cuối cùng là a, ı, o, u => thêm ma
• Gốc động từ có nguyên âm cuối cùng là e, i, ö, ü => thêm me

Trở lại hai ví dụ trên, gốc động từ ở đây sau khi bỏ mak/mek đi sẽ còn “Yapma” và “izleme” như mình đã tô vàng.

Chúng ta sẽ thay đổi động từ theo đúng công thức ở câu khẳng định cho gốc động từ này là xong.

Cùng phân tích nhé:

1. Với từ Yapmamak

Gốc động từ: yapma

Vì Yapma kết thúc bằng “a” là 1 nguyên âm, nên chúng ta sẽ bỏ nguyên âm này đi => yapm

Sau đó, ta thêm nguyên âm trợ giúp theo nguyên âm cuối cùng của “yapm” (là “a”) -> nguyên âm trợ giúp là “ı” => yapmı

Tiếp theo, chúng ta thêm yor => yapmıyor

Và thêm đuôi theo từng ngôi

• Yapmıyorum
• Yapmıyorsun
• Yapmıyor
• Yapmıyoruz
• Yapmıyorsunuz
• Yapmıyorlar

2.Với từ izlememek:

Gốc động từ: Izleme

Kết thúc bằng nguyên âm -> bỏ nguyên âm này đi, còn izlem

Nguyên âm trước nó là “e” -> nguyên âm trợ giúp là “i” -> izlemi

Thêm yor : izlemiyor

Thêm đuôi theo ngôi (um, sun, trống, uz, sunuz, lar)

2.3. Câu hỏi

2.3.1. Câu hỏi có từ để hỏi

Thêm từ để hỏi trước và biến đổi động từ như bình thường

• Sen ne yapıyorsun _hoặc Ne yapıyorsun? (Bạn đang làm gì thế?) _{(có hay không có đại từ xưng hô “Sen” thì đều đúng, vì đuôi của động từ đã thể hiện rõ đó là dành cho đại từ nào rồi})
• Onlar nasıl okuyorlar? _Hoặc Nasıl okuyorlar (Họ đọc như thế nào?)

2.3.2. Câu hỏi Có/Không

Chúng ta chia động từ tới bước “yor” thì dừng.

Sau đó, thêm đuôi để hỏi: “mu” , rồi mới thêm đuôi theo ngôi. _{(Lưu ý: vì “mu” kết thúc bằng “u” nên trước khi thêm đuôi cho Ben và Biz, chúng ta phải thêm “y” vào trước)}

Ví dụ:

• Ben spor yapıyor muyum?
• Sen spor yapıyor musun?
• O spor yapıyor mu?
• Biz spor yapıyor muyuz?
• Siz spor yapıyor musunuz?
• Onlar spor yapıyorlar mı?

Tương tự với phủ định

• Ben spor yapmıyor muyum?
• Sen spor yapmıyor musun?
• O spor yapmıyor mu?
• Biz spor yapmıyor muyuz?
• Siz spor yapmıyor musunuz?
• Onlar spor yapmıyorlar mı?

2.4. Mở rộng

2.4.1. Động từ “olmak” – là/trở thành – gần giống “be” trong tiếng Anh.

Động từ này thường được dùng cuối câu có chứa danh từ/tính từ.

• Orası yazın çok sıcak oluyor (Chỗ đó mùa hè rất nóng)
• Biz öğretmen oluyoruz (Chúng tôi sắp thành giáo viên rồi)

2.4.2. Từ chỉ thời gian

• kışın: vào mùa đông
• yazın: vào mùa hè
• sabah: buổi sáng
• öğle: buổi trưa
• akşam: buổi tối

III. Bài tập

1. Chúng ta hãy cùng nhau học nhiều từ mới ở flashcard dưới đây nhé
   Flashcard
2. Làm thử một bài trắc nghiệm xem sao
   Trắc nghiệm
3. Tự luận

Hãy tự viết một đoạn văn ngắn khoảng 8 câu tả về các công việc bạn làm hàng ngày.